pancernik karłowaty

Pancernik karłowaty, mysz pancerna (Chlamyphorus truncatus) – gatunek ssaka łożyskowego z rodziny pancerników. Najmniejszy przedstawiciel rodziny pancerników.

Pokryty jest różowym pancerzykiem. Dorosłe osobniki osiągają rozmiar od 9 do 15 cm i wagę do 100 gramów. Występuje tylko w Argentynie (gatunek endemiczny), na odkrytych, piaszczystych terenach tuż pod cienką warstwą piasku, zwykle w pobliżu mrowisk. Poruszają się pod warstwą piasku tak jakby pływały. Na powierzchnię wychodzą tylko po deszczu, kiedy woda zaleje ich nory. Są wszystkożerne, ale ich głównym pokarmem są mrówki. Zjadają też ślimaki i niektóre części roślin.

Ochrona [edytuj]

Pancernik karłowaty jest uznawany za gatunek bliski zagrożenia wyginięciem (kategoria NT wg IUCN)

motyl azjatycki

kret

Występowanie [edytuj]

Występują na półkuli północnej – w Europie. Azji i Ameryce Północnej. Jedynym przedstawicielem rodziny występującym współcześnie na terenie Polski jest kret europejski (Talpa europaea). Kretowate są znane ze śladów kopalnych eocenu. Na terenie Polski występowały w pliocenie wymarłe gatunki z podrodziny Desmaninae.

Charakterystyka [edytuj]

Budową ciała zbliżone są do ryjówkowatych. Charakteryzują się niewielkimi rozmiarami ciała, wąską, spłaszczoną czaszką z charakterystycznymi cienkimi łukami jarzmowymi. Większość ma silnie rozwinięte, zwrócone na zewnątrz, zakończone szpadlowatymi pazurami przednie kończyny przystosowane do kopania tuneli. Niektóre gatunki potrafią wykopać dziennie do 20 m podziemnego korytarza^[1]. Mają małe, często silnie uwstecznione oczy. Na pyszczkach i kończynach występują włosy czuciowe (zatokowe). U przedstawicieli podrodziny Talpinae brak uszu zewnętrznych.

Wzór zębowy		I	C	P	M
32-44	=	2-3	1	3-4	3
		1-3	0-1	3-4	3

Tryb życia [edytuj]

Kretowate prowadzą głównie podziemny, a nieliczne ziemnowodny tryb życia. W większości są samotnikami wykazującymi silnie rozwinięty terytorializm. Nie zapadają w sen zimowy. Na zimę gromadzą pod ziemią zapasy. Samica rodzi średnio trzy młode w miocie. Karmi je mlekiem przez ok. miesiąc.Żywia sie owadami i dżownicami.

Systematyka [edytuj]

Klasyfikacja rodzajów zaliczanych do rodziny kretowatych ulegała wielu zmianom. Autorzy wyróżniają od 3 do 5^[2] podrodzin. Poniżej przedstawiono klasyfikację opartą na badaniach genetycznych Shinohara i in. (2003)^[3]:

Systematyka rodziny
Podrodzina	Rodzaj	Gatunki
Scalopinae	Condylura	Condylura cristata – gwiazdonos
	Parascalops	Parascalops breweri – kret szczotkoogoniasty
	Scalopus	Scalopus aquaticus
	Scapanulus	Scapanulus oweni
	Scapanus	Scapanus latimanus • Scapanus orarius • Scapanus townsendii
Talpinae	Desmana	Desmana moschata – wychuchol ukraiński
	Galemys	Galemys pyrenaicus – wychuchol pirenejski
	Neurotrichus	Neurotrichus gibbsii – kret ryjówkowaty
	Scaptonyx	Scaptonyx fusicaudus
	Euroscaptor	Euroscaptor grandis • Euroscaptor klossi • Euroscaptor longirostris • Euroscaptor micrura • Euroscaptor mizura • Euroscaptor parvidens
	Mogera	Mogera imaizumii • Mogera insularis • Mogera tokudae • Mogera uchidai • Mogera wogura
	Parascaptor	Parascaptor leucura
	Scaptochirus	Scaptochirus moschatus
	Talpa	Talpa altaica • Talpa caeca • Talpa caucasica • Talpa europaea – kret europejski • Talpa davidiana • Talpa levantis • Talpa occidentalis • Talpa romana • Talpa stankovici
	Dymecodon	Dymecodon pilirostris
	Urotrichus	Urotrichus talpoides
Uropsilinae	Uropsilus	Uropsilus andersoni • Uropsilus gracilis • Uropsilus investigator • Uropsilus soricipes

Wychuchol ukraiński

W takim ujęciu wychuchole z rodzajów Desmana i Galemys włączono do podrodziny Talpinae, podczas gdy inni autorzy zaliczają je do Desmaninae^[4], a nawet podnoszą do rangi rodziny Desmanidae.

Przypisy

1. ↑ Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 89. ISBN 83-01-14344-4.
2. ↑ Kowalski K. (1971)
3. ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.): Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) (ang.). Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 27 marca 2008].
4. ↑ BioLib.cz

Bibliografia [edytuj]

1. Ciszek, D. & P. Myers.: Talpidae (ang.). (On-line), Animal Diversity Web, 2000. [dostęp 3 maja 2008].
2. Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
3. Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.
   

wieloryb

Wieloryb – potoczna nazwa większego walenia. Wieloryby są największymi zwierzętami zamieszkującymi Ziemię. Od wieków poławiane dla mięsa, a przede wszystkim dla tłuszczu i spermacetu. Wieloryby, w odróżnieniu od ryb, mają płetwy poziome, a nie pionowe, dzięki czemu szybciej pływają.

Nazwa „wieloryb” jest pozostałością z czasów, gdy walenie uważano za gigantyczne ryby. Pomimo zewnętrznego podobieństwa do olbrzymich ryb (patrz rekin wielorybi), są ssakami i posiadają wszystkie najważniejsze ich cechy.

Wieloryby od dawna pobudzały wyobraźnię ludzi. Ich olbrzymie rozmiary budziły lęk i prowokowały do snucia niesamowitych opowieści, a wymierne korzyści, jakie czerpano polując na nie, pchały ludzi na morze, często w zupełnie nieznane rejony, w poszukiwaniu pożądanych dóbr: ambry, oleju, spermacetu oraz tranu.

Olbrzymi biały wieloryb kaszalot stał się bohaterem opowieści Hermana Melville'a Moby Dick, opartej (przynajmniej w części) na prawdziwych wydarzeniach, których ofiarą padła załoga statku wielorybniczego Essex.

ORZEŁ

Orły (Aquilinae) - podrodzina ptaków z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae)^[1]. Obejmuje gatunki drapieżne, jednak jeśli to możliwe, zjadające również padlinę, zamieszkujące cały świat poza Antarktydą. Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami:

• samice większe od samców
• upierzenie obu płci jednakowe
• w ubarwieniu przeważają brązy oraz czerń i biel
• gniazdo na drzewie lub na skalnej półce
• w zniesieniu 1-2 jaja
• wysiadywanie trwa 40-50 dni
• pisklęta opuszczają gniazdo po 50-120 dniach.

Do podrodziny należą następujące rodzaje^[2][3]:

• Ictinaetus (jedynym przedstawicielem jest orlik malajski (Ictinaetus malayensis))
• Aquila
• Hieraaetus
• Lophotriorchis (jedynym przedstawicielem jest rdzawobrzuch^[4] (Lophotriorchis kienerii syn. Hieraaetus kienerii))
• Polemaetus (jedynym przedstawicielem jest wojownik zbrojny (Polemaetus bellicosus))
• Lophaetus (jedynym przedstawicielem jest wojownik długoczuby (Lophaetus occipitalis))
• Nisaetus
• Spizaetus
• Stephanoaetus (jedynym przedstawicielem jest wojownik wspaniały (Stephanoaetus coronatus))
• Harpagornis (jedynym przedstawicielem jest wymarły orzeł Haasta (Harpagornis moorei))

Przypisy

foka szara

W Bałtyku występują trzy gatunki fok: foka szara, foka pospolita i foka obrączkowana. Największą, a zarazem najczęściej pojawiającą się u polskich wybrzeży foką jest foka szara. Samce osiągają do 3 metrów długości i do 300 kg wagi u największych osobników. Samice, które u każdego gatunku fok są nieco mniejsze, osiągają do 2 m długości i 125 kg wagi. Liczebność populacji bałtyckiej szacuje się na 22,5tysięcy osobników^[4].

Cechy charakterystyczne [edytuj]

• szara sierść,spód brzucha jaśniejszy,ciemne plamy na całym ciele
• stare osobniki są prawie czarne
• długi, wąski psi pysk
• długie wąsy
• twarde pazury
• ostre zęby przystosowane do zjadania ryb i mięczaków
• krótkie, owłosione płetwy

Tryb życia [edytuj]

Foki wiodą wodno-lądowy tryb życia. Podczas gdy na lądzie są ociężałe i niezdarne, w wodzie okazują się być wspaniałymi pływakami. Są szybkie, zwinne i zdolne do rozmaitych akrobacji. Nurkując, pozostają pod wodą zwykle do 10 minut. Śpią unosząc się na powierzchni wody, pod wodą, lub też wylegują się na lądzie. Uwielbiają wygrzewać się na słońcu.

Foki szare prowadzą osiadłe życie, nie lubią dalekich wędrówek. Tylko młode osobniki wypuszczają się czasem na ponad 1000 km wycieczki. Są ostrożne i płochliwe. Młode foczęta, które przychodzą na świat mają średnio 75 cm długości i ważą 6-10 kilogramów. Młode foczki pokryte są białym, gęstym futrem, nazywanym lanugo. Pozostają pod opieką matki tylko w czasie 3 tygodni karmienia, później,zachęcane przez matkę ruszają w świat i od tamtej pory muszą już radzić sobie same.

Gody [edytuj]

Foka szara jest gatunkiem poligynicznym, to znaczy samiec w okresie godowym ma dostęp do więcej niż jednej samicy. Zwykle gromadzi wokół siebie 6-10. Potrafi wściekle bronić swojego haremu, jak i całego zajmowanego przez grupę terytorium. Proces kojarzenia jest często poprzedzony ostrą rywalizacją o partnerki.

Pewni angielscy uczeni zaobserwowali, że samice odrzucają zaloty niektórych samców, spotykając się ze skojarzonymi wcześniej partnerami. Uczeni ci wysnuli wniosek, że płodzone rokrocznie focze szczenięta są pełnoprawnym rodzeństwem oraz że samice wolą samców, z którymi już wcześniej się kojarzyły, bo pomiędzy nimi wytworzył się rodzaj specyficznej więzi.

Fokarium [edytuj]

Badaniem fok i ich rozmnażaniem w celu zachowania ginącego gatunku zajmuje się Stacja Morska Uniwersytetu Gdańskiego, która prowadzi unikalne fokarium w mieście Hel.

Ciekawostki [edytuj]

Spotkanie dzikich osobników foki szarej w Polsce jest możliwe, choć są to rzadkie przypadki. Jedynym regularnym miejscem pojawiania się tych zwierząt jest rezerwat przyrody Mewia Łacha położony u ujścia Przekopu Wisły. W 2007 roku obserwowany był harem składający się z samca i do pięciu samic. Aż dziewięć fok szarych widziano tam w 2008 roku, a 2 września 2009 r. odnotowano najnowszy rekord - 12 osobników.

Ochrona [edytuj]

Całkowita; foka szara jest w Polsce gatunkiem rzadkim, narażonym na wyginięcie.

Zobacz też [edytuj]

• Fauna Polski
• Ochrona przyrody

waleń

Walenie (Cetacea) – rząd ssaków (w kladystyce to klad w obrębie parzystokopytnych). Występują one głównie w oceanach. Wyjątkiem są delfiny słodkowodne, zamieszkujące rzeki oraz nieliczne gatunki żyjące na styku tych dwóch środowisk (estuaria). Rząd waleni skupia około 80 gatunków dużych zwierząt, takich jak delfin, morświn^[2], kaszalot, płetwal błękitny. Ich podobieństwo do ryb ma charakter konwergencji.

koza

Pochodzenie i udomowienie [edytuj]

Badania genetyczne współczesnych kóz ujawniają, że chociaż zostały one oswojone równolegle w kilku częściach świata to geny tych pionierów zmieszały się w całej populacji. Pewnie wynika to z tego, że kozy są doskonałymi towarzyszami podróży - nie przeszkadzają im ciężkie warunki środowiskowe, potrafią wyżywić się byle czym. Dużym plusem owych zwierząt były ich małe wymiary ułatwiające sprzedaż kóz pomiędzy sąsiadującymi nawet w dużych odległościach osadami. W starożytności podawano całkiem słuszny przykład popierający tę tezę - "posiadanie czterech kóz daje ci większy zasięg w handlu i mniejsze ryzyko niż posiadanie jednej krowy". Bez tych zwierząt migracje plemion ludzkich mogłyby wyglądać zupełnie inaczej, gdyż przybycie koczowniczych pasterzy zapewne mobilizowało miejscową ludność do udomowiania także innych ras zwierząt.

Zespół prof. Luikarta zebrał próbki DNA od 88 ras kóz z obszarów tak rozmaitych jak Grecja, płaszczyzny Mongolii, Islandia czy południowa Afryka. Udało im się wyselekcjonować segment mitochondrialnego DNA kozłów. Jako, że mitochondrialne DNA jest niezależne od występującego w chromosomach oraz jest dziedziczone tylko od matki (dzięki czemu nie są one przetasowane z męskimi genami uczestniczącymi w zapłodnieniu lub też poprzez krzyżowanie dzikich zwierząt z domowymi), zabieg ten ułatwia nam prześledzenie historii kozy. Z tego faktu wynika, że każdy mitochondrialny genotyp kozy domowej musiał pochodzić od dzikiej samicy. Stąd dowiadujemy się, że kozy oswojono w regionie Bliskiego Wschodu pokrywającego obecne tereny Turcji i Iraku, potomkowie tej gałęzi rodu dominują aktualnie w Europie i Afryce.

Inna rasa kozła została odnaleziona na terenie Indii, w Mongolii i na południowo-wschodniej części Azji. Pochodzi ona od kozy oswojonej około 9000 lat temu na obszarze Pakistanu zwanego Beludżystanem w dolinie Indusu. Potwierdziły tę tezę badania archeologiczne ukazujące, że w Beludżystanie znajdował się ważny ośrodek pasterski, w którym wykopano wiele kompletnych kozich szkieletów.

Występuje bardzo bliskie pokrewieństwo pomiędzy kozami, a owcami. Zresztą dzikie formy kóz i owiec są bardzo trudne do rozróżnienia na pierwszy rzut oka. Najbardziej wyróżniającą je cechą jest podniesiony ogon u kóz, a zwisający u owiec. Także kości nosowe kozy są proste, natomiast u owiec wypukłe. Kozy pozbawione są gruczołów przyocznych. Jeśli zaś chodzi o sam kościec obu tych zwierząt to jest on bardzo podobny, różni się w budowie czaszki i kilku innych kości.

Formą pośrednią pomiędzy kozami i owcami jest rodzaj Ammotragus, który reprezentowany jest przez owcę arui zwaną grzywiastą (Ammotragus lervia). Gatunek ten upodabnia do owcy brak brody, do kóz natomiast brak gruczołów przyocznych. W naturze występuje on w północnej Afryce, jest też częstym mieszkańcem ogrodów zoologicznych. Do podobnie blisko spokrewnionych z kozami i owcami zwierząt zaliczyć możemy występującego w Himalajach nachura nazywanego niebieską owcą oraz również żyjącego w Himalajach, a ponadto w południowej części Półwyspu Indyjskiego i południowo-wschodniej części Półwyspu Arabskiego - tara. Rodzaj kóz właściwych (Capra) obejmuje dosyć dużą liczbę gatunków, wśród których za najważniejszych antenatów kóz udomowionych (Capra domestica) uważamy: kozła bezoarowego, kozła europejskiego oraz kozy śruborogiej (markura). Zaobserwować możemy wiele podobieństw pomiędzy udomowionymi zwierzętami a ich dzikimi protoplastami, szczególnie w budowie głowy, rogów, w umaszczeniu i wielu przejawach życiowych.

Udomowienie kóz nastąpiło już bardzo wcześnie w momencie, gdy ludzie poczęli przechodzić z trybu opartego na zbieractwie i łowiectwie do samodzielnej produkcji żywności. Archeolodzy odkryli, że jeszcze zanim pierwsze społeczności zaczęły uprawę ziemi, zostały już udomowione takie gatunki zwierząt jak: pies, renifer, koza i owca, zaś dopiero w okresie uprawy ziemi poczęto hodować bydło, bawoły, jaki, świnie i dopiero ostatecznie konie, wielbłądy i osły. Na obszarze dzisiejszego Iranu, Iraku, Turcji i Palestyny istnieją dobrze zachowane znaleziska świadczące, że już w 8-7 tysiącleciu p.n.e. kozy utrzymywano jako zwierzęta udomowione. W młodszej epoce kamienia, czyli neolicie (6-2 tys. lat p.n.e.) koza jako zwierzę domowe rozprzestrzeniła się na obszarze innych państw azjatyckich oraz w Egipcie i Europie.

Wczesne ślady udomowienia kóz w Europie pochodzą z wykopalisk osadnictwa palowego w Szwajcarii, datuje się je na okres z przedziału od 4500-4000 lat p.n.e. Pewniejszymi niż ślady wykopaliskowe są ryty oraz malowidła skalne znalezione w jaskiniach m.in. we Francji i Hiszpanii. Wiadomym jest także, że w krajach Azji zachodniej 2000 lat p.n.e. kóz używano najczęściej jako zwierząt ofiarnych, stąd także można doszukiwać się korzeni powiedzenia "kozioł ofiarny" występującego w naszej codziennej mowie. Ciekawe informacje niosą nam malowidła egipskie przedstawiające medyków zajmujących się chorymi zwierzętami, w tym również kozami.

Niewątpliwie, ze względu na swoje duże znaczenie użytkowe, dostarczające mleka, mięsa oraz skór, kozy, były niezwykle cenionymi, co znalazło odbicie w wielu starożytnych wierzeniach i kultach. W mitologii greckiej koza Amaltea na Krecie wykarmiła Zeusa, który później z wdzięczności uczynił jej róg osławionym "rogiem obfitości". Tarczę bogini Ateny przedstawiano jako pokrytą kozią skórą. Dionizje, święta które dały początek tragedii greckiej, odbywały się w przebraniach z kozich skór. Wszak słowo tragedia w dosłownym tłumaczeniu znaczy "pieśń kozła". Śladów tych wspaniałych zwierząt doszukać się możemy także w wierzeniach nordyckich, gdzie groźny bóg Thor jeździ zaprzęgiem z dwóch czarnych kozłów.

Na temat chowu kóz wypowiadało się wielu autorów starożytnych, w dziełach Piliniusza znajdujemy wypowiedź, mówiącą, że dzwoneczki wyrastające u szyi kóz są oznaką szlachetności ich rodzaju, a bezrożność świadczy o wysokiej wydajności mlecznej. Już wtedy mleko tych zwierząt było bardzo cenione. W rozpowszechnieniu kóz w Europie dużą rolę odegrały wędrówki ludów m.in. Celtów oraz Germanów przemieszczających się na zachód i niosących ze sobą całe stada dające początek chowu tych zwierząt w krajach środkowo- i zachodnioeuropejskich.

Typy użytkowe [edytuj]

Zróżnicowane zapotrzebowanie na produkty i surowce oraz czynniki klimatyczne doprowadziły do wyodrębnienia kilku typów użytkowych kóz:

• Typ użytkowy mleczny - kozy tego typu obdarzone są żywym temperamentem i mają twardą konstytucję. Jest to najbardziej popularny typ użytkowy w krajach o wysokiej kulturze rolniczej i bogatych zasobach paszowych. Budowa ciała tych kóz charakteryzuje się dużym wzrostem (kozły do 100 cm w kłębie i ponad 120 kg wagi) oraz dobrze rozwiniętym wymieniem, co z kolei warunkuje wysoką wydajność mleczną na poziomie 2000 kg mleka w laktacji. Od czasu do czasu (co około 2 lata), należy kozę zapłodnić ponownie, aby miała lepsze mleko^{[potrzebne źródło]}.
• Typ użytkowy mięsny - występują tutaj grupy szlachetnych ras użytkowanych w kierunku mięsnym. Ich umaszczenie zazwyczaj jest brunatne lub czarne. Zaliczane są do ras dużych, ich wysokość w kłębie wynosi 75-90 cm dla kozłów oraz 70-80 cm dla kóz. Masa ciała kozłów waha się w granicach 85-95 kg natomiast u kóz 60-70 kg. Zwierzęta te po odpowiednim opasie osiągają wydajność rzeźną 55-62%. Dobrze żywione dają stosunkowo dużo mleka - 1000-2000 kg w 10 miesięcznej laktacji.
• Typ użytkowy wełnisty - ten typ reprezentują tylko dwie rasy. Mają one drobną budowę ciała, wysokość w kłębie nie przekracza 60 cm, a masa ciała 65 kg. Plenność tych ras jest niska (100-110%). Ich wspólną cechą jest wełnistość związana z tym, że ich ciało pokryte jest wełną (nie sierścią jak w przypadku innych kóz). Długość włosów pokrywowych wynosi 20-25 cm.
• Typ użytkowy puchowy - do tego typu należą zaledwie trzy rasy. Wymiary ciała kóz i kozłów są mniejsze niż u innych ras. Biała barwa puchu jakim są one pokryte sprzyja farbowaniu wyrobów (np. kaszmirskich szali). Roczna wydajność puchu wynosi 200-1200 g.
• Typ wszechstronnie użytkowy - jest wiele ras klasyfikowanych do tego typu dlatego też występuje duże zróżnicowanie cech morfologicznych i użytkowych. Jednakże w większości przypadków są to rasy o zasięgu lokalnym, doskonale przystosowane do miejscowych warunków utrzymania i żywienia. Zwykle są hodowane dla mleka (wydajność mleczna 150-500 kg mleka w laktacji) oraz na mięso (masa ciała niektórych kozłów dochodzi do 90 kg).

Rasy kóz [edytuj]

• Typ mleczny: saaneńska (Saanen), Toggenburska (Toggenburger), alpejska francuska (Francaise Alpine), Poitouska (Poitevine), Alpejska brytyjska (British Alpine), Saaneńska brytyjska (British Saanen), Toggenburska brytyjska (British Toggenburg), Złota gernsejska (Golden Guernsey), Angielska guernsey (English Guernsey), Appencelska (Appenzeller), Oberhasil-briencerska (Oberhasil-Brienzer), Biała szlachetna niemiecka (Deutsche weisse Edelziege), barwna szlachetna niemiecka (Deutsche bunte Edelziege), Turyńska leśna (Thuringer Waldziege), Maltańska, La mancha, Megrelska (Miegrelskaja poroda), Murciana granadia, Biała celtiberyjska (Blanca Celtiberica), Kanaryjska (Canaria), Malaguena
• Typ mięsny: Burska (Boer), Pygymy
• Typ wełnisty: Angorska, Radziecka wełnista
• Typ puchowy: Kaszmirska, Przydońska, orenburska
• Typ wszechstronnie użytkowy: Anglo-nubijska, (Anglo-Nubian), Angielska, Damasceńska, Karpacka, Sandomierska, Kazimierska, Biała uszlachetniona

Umaszczenia [edytuj]

Umaszczenie u kóz jest cechą rasową, aczkolwiek u wielu ras występuje kilka rodzajów umaszczeń. Cechą charakterystyczną podawaną przy opisie umaszczenia jest rodzaj włosa - długi i krótki oraz występujące czasem specyficzne rozmieszczenie włosów długich np. w okolicach zadu, podbrzusza czy przedpiersia.

• Umaszczenie jednolite:
  • białe, u ras: saaneńskiej, białej szlachetnej niemieckiej, białej uszlachetnionej, karpackiej, angorskiej
  • czarne, u ras: bengalskiej, nubijskiej, alpejskiej brytyjskiej
  • czerwone, u ras: damasceńskiej, malaguena, kanaryjskiej
  • brunatne, u rasy: toggenburskiej
  • brązowe, u ras: alpejskiej francuskiej, poitouskiej, turyńskiej leśnej
  • sarnie (płowe, beżowe), u rasy szlachetnej niemieckiej
• Umaszczenia złożone:
  • pstre czarno-białe i brązowo-białe, u ras: maltańskiej, anglonubijskiej
  • łaciate wielobarwne, u ras: kaszmirskiej, przydońskiej, megrelskiej, pygmy

Dodatkowo wśród umaszczeń może występować tzw. borsucza głowa (po obu stronach ciemno umaszczonej twarzy występują białe strzałki szerokości ok. 2 cm, pyszczek białej barwy)

Budowa (terminologia zootechniczna) [edytuj]

Głowa

• czoło
• uszy
• oczy
• nos i grzbiet nosa
• pyszczek
• policzki
• broda

Szyja

• kark
• podgardle
• bok szyi
• kolczyki (dzwonki)

Tułów

• Przód tułowia
  • kłąb
  • łopatki
  • ramię
  • piersi
  • pachy
• środek tułowia (łącznik)
  • grzbiet
  • lędźwie
  • ożebrowanie klatki piersiowej
  • mostek
  • brzuch
  • podbrzusze
  • słabizna
  • wymię (u kozy) worek mosznowy (u kozła)
• Zad
  • krzyż
  • zewnętrzne guzy biodrowe
  • uda
  • kulsze
  • pośladki
  • ogon

Nogi

• Noga przednia
  • podramię (napiąstek, przedramie)
  • nadpęcie
  • staw pęcinowy
  • pęcina
  • racice
  • raciczki
• Noga tylna
  • podudzie
  • staw skokowy
  • nadpęcie
  • staw pęcinowy
  • pęcina
  
  • raciczki
    

koń

Koń domowy (Equus caballus L.) – ssak nieparzystokopytny z rodziny koniowatych. Koń został udomowiony stosunkowo późno prawdopodobnie na terenie północnego Kazachstanu w okresie kultury Botai tj. około 3,5 tys. lat p.n.e.^[1][2] Przodkiem konia domowego były prawdopodobnie koń Przewalskiego i tarpan oraz wymarłe azjatyckie konie tundrowe i leśne^{[potrzebne źródło]}. Ważna jest informacja, iż koń Przewalskiego wcale jeszcze nie wyginął, a tarpan odnajduje zamienną odmianę w koniku polskim^{[potrzebne źródło]}. Takie same z wyglądu, stają się nowocześniejszymi potomkami wymarłych tarpanów^{[potrzebne źródło]}. W styczniu 2007 zespół naukowców z Massachusetts Institute of Technology i Uniwersytetu Harvarda poinformował, że stworzył wstępną mapę genomu konia. Wysokość konia mierzy się w kłębie specjalną laską zoometryczną. Niegdyś najpopularniejsze zwierzę pociągowe, następnie wyparte przez maszyny (zob. traktor, kombajn). Dziś używany w celach rekreacyjnych i sportowych, jako zwierzę pociągowe – jedynie w biedniejszych gospodarstwach. Przeciętna długość życia koni wynosi 25-30 lat.

niedzwiedz polarny

Niedźwiedź polarny, niedźwiedź biały (Ursus maritimus) – gatunek dużego ssaka drapieżnego z rodziny niedźwiedziowatych, zamieszkującego Arktykę. Jest drapieżnikiem szczytowym w zasięgu swojego występowania. Grube futro i warstwa tłuszczu chronią go przed zimnem. Półprzezroczysta sierść ma zazwyczaj kolor biały lub kremowy, przez co umożliwia zwierzęciu dobry kamuflaż. Skóra jest w rzeczywistości czarna^[3]. Niedźwiedź polarny ma krótki ogon i małe uszy, co pomaga mu redukować utratę ciepła. Stosunkowo mała głowa i długie, zwężające się ku tyłowi ciało nadają mu opływowy kształt przydatny do pływania. Jest ssakiem niemal morskim potrzebującym do przetrwania jedynie kawałka pływającego lodu i żywności znajdowanej w wodzie. Przystosował się do życia na lądzie, morzu i lodzie^[4].

Naukowcy i klimatolodzy uważają, że zanikanie lodu morskiego w wyniku globalnego ocieplenia może być znaczącym, negatywnym czynnikiem dla możliwości przetrwania tego gatunku jeszcze w ciągu tego wieku^[2][5]. Niedźwiedź polarny

kobra egipska

Kobra egipska, wąż Kleopatry (Naja haje) – gatunek jadowitego węża z rodziny zdradnicowatych. Występuje na obszarze Afryki Centralnej i Północnej, a także na Półwyspie Arabskim^[3]. Dorasta przeważnie do 2 m^[3], maksymalnie do 3 m^[4]. Ubarwienie brązowe, żółtawe lub oliwkowe. W razie zagrożenia, podobnie jak wszystkie kobry, błyskawicznie unosi przód ciała rozszerzając jego szyjny odcinek na kształt kaptura. Żywi się drobnymi kręgowcami, takimi jak żaby, ropuchy, jaszczurki, węże, ptaki oraz ssaki^[3].

Kobra egipska stanowiła symbol władzy faraonów w starożytnym Egipcie^[3]. Obecnie jest często używana do pokazów w północnych rejonach Afryki. Kobra egipska jest jednym z najbardziej jadowitych węży na świecie. Jej ukąszenie jest śmiertelne.

zając wielouchy

Wygląd [edytuj]

Długość ciała 36-52 cm, waga 1-1,8 kg. Sierść latem szarobrązowa, zimą biała. Nazwę zawdzięcza dużym uszom. Poza tym ma długie przednie łapy, a tylne mocno umięśnione, co pomaga mu przy długich ucieczkach przed drapieżnikami.

Występowanie [edytuj]

Północna i środkowa Ameryka Północna. Żyje w lasach. Niezagrożony wyginięciem.

Tryb życia [edytuj]

Nocny tryb życia. Żyje w stadach. Roślinożerca.

Rozmnażanie [edytuj]

Pora godowa zaczyna się u zajęcy wielkouchych już wczesnym przedwiośniem.

ptasznik słoneczny

tasznik słoneczny (Pterinochilus murinus) - pająk z rodziny ptasznikowatych.

Zamieszkuje rozległe tereny środkowej i południwej Afryki. W naturze zamieszkuje nory po małych ssakach, które wyściela pajęczyną. Gniazda robi także między korzeniami lub kamieniami. Spotykane odmiany: pomarańczowy/Usambara (Tanzania), Kalahari (Pustynia Kalahari), ciemny (Kenia).

Odmiana klasyczna charakteryzuje się żółtym ubarwieniem a odmiana Usambara jest płomienistopomarańczowa, stąd nazwa ptasznik słoneczny (inna nazwa Harpactira elevata). Rozmiar głowotułowia z odwłokiem - do 6,5 cm, wraz z odnóżami - do 15 cm. Samce są mniejsze i smuklejsze. Pająk bardzo szybki i agresywny, potrafi kąsać bez powodu, choć często woli uciec do gniazda niż zaatakować. Jego jad może być niebezpieczny dla człowieka. Ugryzienie jest bardzo bolesne, powoduje skurcze mięśni i częściowy paraliż.

ośmiornica olbrzymia

Ośmiornica pacyficzna, olbrzymia (Enteroctopus dofleini) – jeden z największych gatunków ośmiornic, opisany przez Wülkera, w 1910r.

Budowa ciała [edytuj]

Ośmiornica olbrzymia, jak inne ośmiornice, posiada jedno główne serce i dwa serca skrzelowe, a mózg znajduje się w komorze, z przodu głowy. Ramiona, połączone u zarania krótką błoną, mogą liczyć 10 metrów rozpiętości. Ciało waży ok. 130 kg (rekord wynosi 272 kg).

Jad, wytwarzany przez gruczoły na języku, nie jest niebezpieczny dla człowieka.

Życie [edytuj]

rekin kolczasty

Zasięg występowania [edytuj]

Gatunek rzadki, ale szeroko rozprzestrzeniony w wodach oceanicznych, na głębokościach od 10-900 m p.p.m. Występuje prawie we wszystkich tropikalnych wodach morskich z wyjątkiem wschodniego Oceanu Spokojnego, czasem można go spotkać w morzach strefy umiarkowanej.

Opis [edytuj]

Jest to duży rekin – długość ciała dochodzi do 3 m, a ciężar do 230 kg. Jego ciało pokryte jest sterczącymi płytkami, zaopatrzonymi w dodatkowe kolce, stąd polska nazwa gatunku.

orka

Orka, miecznik^[4] (Orcinus orca) – gatunek walenia z rodziny delfinowatych (Delphinidae). Duże, charakterystycznie ubarwione zwierzę o silnie rozwiniętej płetwie grzbietowej (zwłaszcza u samców, u których dochodzi ona do 1,8 m) i długich, zaokrąglonych, wiosłowatych płetwach piersiowych (u samców powierzchnia płetwy znacznie większa – wykazuje więc duży dymorfizm płciowy). Największy przedstawiciel delfinowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju Orcinus Fitzinger, 1860. Grzbiet czarny, jedynie za okiem biała plama i biaława plama za płetwą grzbietową. Spód ciała biały, połączony z białą łatą na boku. W uzębieniu górnym i dolnym mają po 10-12 par szpiczastych lekko zakrzywionych do tyłu zębów. Uzębienie wtórnie homodontyczne.

małpka kapucynka

Występowanie [edytuj]

Kapucynka białoczelna zamieszkuje lasy Kolumbia oraz wschodniej części Peru i Ekwadoru oraz północnej części Boliwii. Spotykana również w Brazylii, Wenezeuli i na wyspie Trynidad.

Dane liczbowe [edytuj]

• długość ciała: 33-44 cm,
• długość ogona: 41-50 cm,
• średni ciężar ciała: samce 3,4 kg, samice 2,9 kg.

Opis [edytuj]

Występowanie [edytuj]

Kapucynka białoczelna zamieszkuje lasy Kolumbia oraz wschodniej części Peru i Ekwadoru oraz północnej części Boliwii. Spotykana również w Brazylii, Wenezeuli i na wyspie Trynidad.

Dane liczbowe [edytuj]

• długość ciała: 33-44 cm,
• długość ogona: 41-50 cm,
• średni ciężar ciała: samce 3,4 kg, samice 2,9 kg.

Opis [edytuj]

Sierść w kolorze jasno brązowym przechodzącym w kremowo-biały na głowie.

Występowanie [edytuj]

Kapucynka białoczelna zamieszkuje lasy Kolumbia oraz wschodniej części Peru i Ekwadoru oraz północnej części Boliwii. Spotykana również w Brazylii, Wenezeuli i na wyspie Trynidad.

Dane liczbowe [edytuj]

• długość ciała: 33-44 cm,
• długość ogona: 41-50 cm,
• średni ciężar ciała: samce 3,4 kg, samice 2,9 kg.

Opis [edytuj]

Sierść w kolorze jasno brązowym przechodzącym w kremowo-biały na głowie.

anakonda

unectes – rodzaj węży z rodziny dusicieli, zamieszkujących bagna, mokradła i rzeki w gęstych lasach tropikalnych Ameryki Południowej. Węże ziemnowodne.

Znane są cztery gatunki anakond^[2]:

• anakonda zielona (Eunectes murinus), zamieszkująca dorzecza Amazonki i Orinoko, która może osiągać do 10 m długości, aczkolwiek dominują znacznie mniejsze osobniki, średnio 450-550 cm. Choć większe rozmiary osiąga pyton siatkowany, anakondy są znacznie cięższe i mogą osiągać nawet 250 kg wagi (jest to możliwe dzięki wodnemu środowisku - anakonda potrafi pływać z szybkością 20 km/godz. i trwać w zanurzeniu 20 minut), przy średnicy 30 cm i obwodzie 1 m - samice są wyraźnie większe od samców.
• anakonda żółta (Eunectes notaeus), zamieszkująca tereny północnej Argentyny i Paragwaju.
• Eunectes deschauenseei występująca w Brazylii
• Eunectes beniensis znaleziona w Boliwii, opisana w 2002.

Anakonda zielona różni się od boa pyskiem pokrytym tarczkami, a nie łuską. Kolor jest zwykle oliwkowo-brązowy, z dużymi owalnymi plamami w czarnym kolorze ułożonymi w dwóch rzędach wzdłuż grzbietu.

Anakondy żyją przede wszystkim w wodzie (ze względu na masę i ziemnowodny tryb życia bardzo rzadko wchodzą na drzewa), żywiąc się ssakami (m.in. tapiry, dziki, kapibary, jelenie - atakowane przez duże osobniki anakondy zielonej), gryzonie, niekiedy nawet jaguary), gadami (kajmany), rybami i ptakami, polując zazwyczaj w nocy. Jak inne dusiciele są w stanie połknąć ofiarę znacznie szerszą od swojego ciała, co jest możliwe dzięki rozciągnięciu szczęk. Trawienie jest bardzo powolne - po posiłku wąż trawi większą ofiarę przez wiele dni, a potem może pościć przez szereg tygodni lub miesięcy. Zanotowany rekord postu, w przypadku anakondy znajdującej się w niewoli, wynosi 2 lata. Młode żywią się myszami, szczurami, żabami, rybami i ptakami.

Polująca anakonda leży zanurzona w wodzie, wystawiając czubek głowy i czekając na ofiarę, którą dusi swoimi splotami. Ze względu na rozmiary anakonda zielona jest w stanie zabić i połknąć człowieka (szczególnie dziecko), ale przypadki takie są niezwykle rzadkie. Znacznie bardziej prawdopodobne jest bolesne ugryzienie, które można porównać do ugryzienia dużego psa.

Jak wszystkie boa, anakondy są żyworodne - rodzą żywe młode, od 10 do 50 sztuk (stwierdzono jednak mioty liczące 100 młodych) o długości średnio 75 cm i wadze 250 g, które są samodzielne od chwili urodzenia i opuszczają legowisko już po kilku godzinach. Młode anakondy padają ofiarą kajmanów i piranii, wskutek czego przeżywa zwykle nie więcej niż kilka procent osobników. Wąż osiąga dojrzałość płciową w wieku 3-4 lat, a dożywa nawet ponad 30 lat.

Anakondy są znane z kapryśnego usposobienia, zaś ich duże rozmiary i szczególne wymagania czynią je znacznie mniej popularnymi zwierzętami hodowlanymi niż inne gatunki boa. Ze względu na zagrożenie wyginięciem, wiele krajów zabrania handlu anakondami, a niektóre zezwalają jedynie na ograniczoną ilościowo sprzedaż do ogrodów zoologicznych. Głównym zagrożeniem dla anakond jest człowiek, zabijający węże ze strachu, a także zniszczenie środowiska, które ogranicza ich habitat.

Duże rozmiary anakond są od dawna przedmiotem legend i spekulacji. Do tej pory nie udało się naukowo stwierdzić istnienia anakondy dłuższej niż 10 m, aczkolwiek w 1907 roku angielski oficer badający dorzecze Amazonki, pułkownik Perry Harrison Fawcett, zastrzelił na rzece Rio Negro osobnika, którego długość oszacował (nie mając jednak taśmy mierniczej) na 62 stopy, czyli prawie 19 m. Miejscowi Indianie twierdzili wówczas, że trafiają się jeszcze dłuższe węże, natomiast urzędnicy z Brazilian Boundary Commission poinformowali Fawcetta o zabitym osobniku, który miał mieć 80 stóp, czyli ponad 24 m długości.

O ile informacje te, przede wszystkim ze względu na wiarygodność angielskiego oficera, noszą jeszcze pewne cechy prawdopodobieństwa (był to okres przed gwałtowną i niszczącą ekspansją człowieka na dziewicze tereny tropikalnej dżungli), do fantazji należy prawdopodobnie zaliczyć relację oficera armii brazylijskiej, którego oddział miał zastrzelić w 1948 roku, na rzece Oiapoc (terytorium Guaporé), w pobliżu Fort Tabatinga, anakondę o długości 35 m, tym bardziej, że ze względu na warunki dżungli miano natychmiast wyrzucić ciało węża do rzeki. Nie wyklucza to jednak możliwości, że nieliczne dziko żyjące osobniki mogą osiągać kilkanaście metrów długości, zwłaszcza w odludnych rejonach, gdzie nie są narażone na szybkie wytępienie. Jest jednak charakterystyczne, że większość tego rodzaju doniesień pochodzi z wieku XIX i pierwszej połowy XX, gdy możliwości sfotografowania czy sfilmowania były znacznie bardziej ograniczone niż dzisiaj